Geschiedenis van Nancy

‘Qui s’y frotte s’y pique!’ Je hebt nog niet het kleinste beetje taalgevoel in je pink nodig om te weten dat piquer pikt. En dan bedoelt Nancy niet de steken van de mug die je huid de afgelopen nacht als trampoline heeft gebruikt. Werp maar eens een blik op het blazoen van Nancy. Dan kun je pas snappen waaruit het bestaansmateriaal van de geschiedenis van het Mekka der Macarons is opgebouwd.

Een distel. Dat is wat in Nancy’s blazoen is gegraveerd. En nog belangrijker, de poppenspeler achter de geschiedenis van Nancy hield in plaats van touwtjes distels in de handen. De distelplant staat niet voor niets bekend als de plant met stekels aan de bladeren en aan de bloemhoofdjes. Aan de doorns van Nancy kleeft het gestolde bloed dat de historie vanaf Nancy’s geboorte tot aan het moment dat ze haar naam op de Franse kaart plakte heeft opgeëist. Bloed van de helden die vandaag de dag in de geschiedenisboeken hele hoofdstukken toebedeeld krijgen. Bloed van hertogen en koningen die een massa levens gebruikten zoals wij een tandenstoker gebruiken – gewoon om het zichzelf ietwat knusser te maken. Om tijdens de besneeuwde kerstavonden bij een ietwat warmere haard in een ietwat groter kasteel neer te kruipen. Bloed van de inwoners van Nancy die zich achter deze hertogen en koningen schaarden en zich lieten kenmerken door moed. Een ruimere interpretatie voor Nancy’s geschiedenis in ‘Qui s’y frotte, s’y pique’ is ‘blijf uit de buurt’. Het meest verstandige dat je kon doen als het gekling van zwaarden en strijdkreten brullende legeraanvoerders je niet als muziek in de oren klonk…

De geschiedenis van Nancy begint met een hertog en een bisschopfobie

Geen check voor een rivier groot genoeg om de mannen moed in te blazen en het te laten uitroepen tot hun schuilplaats. Geen check voor een kaap die een of andere stam kon bekleden met een verdedigingsfort. Voordat het te beschamend begint te worden, spoelen we de geschiedenis door naar het midden van het jaar 1000. Het land van Nancy was toen het boedeltje van de Hertog van Lorraine,Gerard 1. Slechts één gedachte spookte door zijn hoofd. En dat was niet het besef dat een machtshebber van zijn kaliber eens iets zou moeten doen aan die vreselijk oubollige naam . In plaats van geplaagd te worden door insecurity issues mijmerde hij overdag over de verplettering van de bisschoppen. Voor de hertog van Nancy stonden deze hooggeplaatste geestelijken gelijk aan wespen die de hele zomer van zijn heerschappij rond zijn oren vlogen. Zoemend over de formidabele macht die ze hadden over het land dat Gerards erfgoed omringde.

Toen hij de bisschoppen eindelijk van hun eigendommen en landen stripte, was dat niet alleen een goede zaak voor Nancy’s politieke geschiedenis. Ook de economische historie dankte de Hertog van Lorraine op haar blote knieën. Nancy’s nalatenschap was een voedingsbodem voor pelgrims. De christelijke bedevaartgangers zouden zelfs van de rand van de wereld springen als ze er de goddelijke bescherming van de mirakelrelieken konden opzoeken. In de abdijen rond Nancy – zoals die van Saint-Nicolas-du-Port – kan je de hele geschiedenis lang gebeden prevelen bij het allegaartje van toverspullen. Welke bestrijdingsmiddel zette de Hertog van Nancy in tegen de bisschoppelijke wespen? Castel de Nancy – een citadel – met een marktstad eromheen.

De beslissende slag om Nancy

Op de ochtend van 5 januari 1477 schoten ontelbare distels uit Nancy’s grond omhoog. Deze datum markeert de eerste definitieve draai in de geschiedenis van Nancy. Een draai met rode gevolgen. Heel de historie lang had Lorraine de reputatie van insignificant hertogdommetje moeten verduren. Tot een van haar machtige buurmannen de streek van Nancy in de smiezen kreeg. Zijn naam was Karel de Stoute – al ken je hem misschien beter als de Hertog van Bourgondië. Tijdens de desbetreffende periode stond Bourgondië in de geschiedenis geschreven als een gigantisch territorium. Het spreidde zich uit van wat vandaag Zwitserland is in het oosten helemaal tot aan België en Nederland in het noorden. Alleen dit kleine Nancy was een disteldoorn in het oog van Karel. Superheld, astronaut, drakenridder… die dromen waren allemaal te laag gegrepen voor deze Hertog. Een staat met hem als alleenheerser in de top was wat zijn hartje begeerde.

Bezettingen, veldslagen en een oorlog van nodige omvang volgden. Ellenlange maanden waarin de ene strijd na de andere werd uitgevochten. Deze bloederige geschiedenis halveerde de troepen aan beide zijdes van het strijdveld en liet het in Nancy gewonden regenen met dezelfde stortvloeden die onze herfst jaarlijks teistert. Maar Karel de Stoute viel. Hij viel toen hij voor de derde keer op rij een poging ondernam om de stad Nancy te belegeren. Ondertussen had René de Tweede, de toenmalige hertog van Lorraine, bondgenootschappen gesloten met zijn buurmannen uit de Elzas en uit Zweden. Stiekem had hij alle koks en bakkers uit Nancy ingeschakeld om zijn geburen om te kopen met een assortiment aan warme quiche lorraines en macarons.

Drie maanden waren vereist voordat de taart van bacon en room de laatste magen had betoverd. Toen keerde René de Tweede terug om Karel de Stoute en zijn troepen er hevig van langs te geven. Ondertussen was heel Nancy bloederig van de verliezen die haar leger geleden had. Om nog maar te zwijgen over de koude en honger waaraan de pasgeboren baby’s ook ten onder gingen. Maar de Quiche Lorraine had haar werk gedaan. Lorraine zegevierde met een beslissende overwinning en Nancy kon haar stadspoorten met een gerust hart terug dicht doen.

Nancy in de geschiedenis van vandaag

Niet lang erna kocht Louis XV zijn schoonvader om. Ditmaal niet met een culinaire traktatie, maar met Nancy in het geheel. En Regent Stanislaw was precies wat Nancy mankeerde om de geschiedenis in te gaan als een overdadige parelketting. Nancy werd versierd met grote pleinen als de Place Stanislas en de Place de la Carrière en met verbluffende gebouwen die Nancy vandaag de titel “Ville Royale” opleveren.